D Vitamini

Güneş bize doğanın en büyük armağanı ve Vitamin D içinde en büyük kaynak. Atalarımız boşuna güneş girmeyen eve doktor girer dememişler. Son dönemlerde yapılan çalışmalar D vitamininin bilinenin aksine sadece kemik ve kalsiyum metabolizması ile ilgili olmadığını söylüyor. Vücuttaki hemen bütün sistemleri etkilediğini ve yine maalesef hem ülkemizde hem de bütün dünyada tahminlerin çok üstünde bir vitamin D eksikliği olduğunu göstermektedir. D vitamini eksikliği ile ilgili bazı çalışmalarda Kanada'da %90, Amerika'da %60 , Avrupa'da % 55 bizim ülkemizde de özellikle kış aylarında arttığını ve %70’lere ulaştığını gösteren çalışmalar mevcuttur.

Dünyanın bütün ülkelerinde beklenin çok üstünde vitamin eksiklikleri tespit edildiği için halkın bu konuya dikkatini çekebilmek için Dünya Vitamin D Komitesi ilk defa 2007'de kasım ayını D vitamini farkındalık ayı olarak ilan etmiştir ve bu sene Vitamin D farkındalık ayının 7. yılındayız.21. yüzyılda birçok insan ihtiyacı olduğu kadar D vitaminini maalesef alamıyor. Vitamin D için asıl kaynağımız güneştir.

Vitamin D Seviyenizin Eksik Olmadığından Emin Olun!

Normalde Vitamin D yi güneş ışınlarının derimize temas etmesi ile elde ederiz ve güneş aracılığıyla elde ettiğimiz vitamin D vitamin ihtiyacımızın %90-95’ini karşılar. Günümüz şartlarında eskiye nazaran daha az güneşe maruz kalıp daha az dışarı çıkıp daha çok içeride vaktimizi geçirir olduğumuz için özellikle kış ayları başta olmak üzere vitamin D seviyelerinde belirgin düşmeler oluşmaktadır ve yine yaz aylarında bolca kullandığımız güneş koruyucularda vitamin D’nin deriden sentezini engelleyen faktörlerin başında gelmektedir.

Son dönemlerde yapılan çalışmalar vitamin D’nin sadece kemik metabolizmasıyla değil vücuttaki bütün sistemleri ilgilendiren bir vitamin olduğunu ve eksikliğinde birçok sistemi ilgilendiren hastalıklar ortaya çıkabildiğini göstermiştir.

D vitamininin Vücuttaki Görevleri

• Kandaki kalsiyum ve fosforun normal sınırlarda kalmasını sağlayarak kemik erimesini önler (erişkinlerde osteoprozu).
• Kemikleri ve dişleri güçlendirir. Çocuklanın vitamin D ihtiyacı erişkinlere göre daha fazladır ve eksikliğinde Raşitizm denilen kemik hastalığı olur.
• Kaslara güç verir. Eksikliğinde kas güçsüzlüğü ve ağrı olur. Devamlı yorgunluk ve vücudunda yaygın ağrısı olan hastalar mutlaka kanda D Vitamini düzeyine baktırmalıdır
• Pankreas bezinden insilin salgılanmasında düzenleyicidir(seker hastaları için çok önemli)
• D Vitamini bazı kanserlerin (meme, prostat, kolon rektum kanseri) otonomun hastalıkların, kalp hastalıkları ve diyabetin gelişimini önler.
• Savunma sistemimizi güçlendirerek enfeksiyonlara karşı bizi korur
• Savunma sistemimizi güçlendirerek Multipl Skleroz, Romotoid artrit, tiroidit, Crohn hastalığı gibi hastalıklardan korur.
• Damarlarda kan basıncını düzenleyerek tansiyonu dengeler
• Depresyondan korur

D Vitamini Eksikliğine Neden Olabilen Hastalıklar

Enfeksiyon hastalıklarında D vitamini eksikliği görülebilir;

• Gribal enfeksiyonlar
• Üst solunum yolları enfeksiyonları
• Tüberkuloz
• İdrar yolu enfeksiyonları

Kemik ve kaslarla İlgili rahatsızlıklar D vitamini eksikliği ile ilişkilendirilebilir;

• Vücut kalsiyum dengesi bozulacağından kemiklerdeki kalsiyum kana geçer ve kemikler zayıflar.
• Kemik ağrıları
• Eklemlerde Kireçleme
• Kırık oluşma riski artar.
• Kas gücü azalır.
• Yürüme, merdiven inip-çıkma zorlaşır.
• Dengede bozulma olup, düşme riski artar.
• Yorgunluk olur.
• Yaygın vücut ağrıları oluşur.
• Kemik erimesi ve kemiklerde kırılmaya yol açarak sakatlığa neden olabilir.

Otoimmun yani bağışıklık ile ilgili hastalıklar D vitamini eksikliği ile ilişkilendirilebilir;

• Tip 1 Diyabet
• Multiple sikleroz (MS)
• Romatizmal hastalıklar
• Crohn hastalığı

Alerjik Hastalıklar D vitamini eksikliğinin nedeni ya da sonucu olabilir;

• Alerjik rinit
• Alerjik astım
• Atopik Dermait
• Sedef hastalığı

Bazı kanser türleri D vitamini eksikliği ile ilişkilendirilebilir;

• Meme
• Kolon
• Barsak
• Pankreas
• Kadın üreme organları ile ilgili kanserler

Metabolizma ile ilgili hastalıklar D vitamini eksikliği ile alakalı olabilir;

• Metabolik sendrom
• Şişmanlık
• Tip 2 Diyabet

Kalp Hastalıkları D vitamini eksikliği ile ilişkili olabilir;

• Hipertansiyon
• Kalp hastalıkları

Ayrıca bu rahatsızlıklar da D vitamini eksikliği ile alakalı olabilir;

• Kronik yorgunluk
• Halsizlik
• İsteksizlik
• Unutkanlık
• Depresyon

Vitamin D Eksikliğine Yol Açan Nedenler

Vitamin D eksikliği yapan en temel sebep yeteri kadar güneşe maruz kalamamaktır. Dolayısıyla kış mevsimi vitamin D eksikliğinin en sık görüldüğü dönemdir. UVB ışınlarının kışın ülkemize gelme açısı değiştiği için ve daha kapalı giyinip daha fazla kapalı alanda bulunduğumuz için güneş ile temasımız azalmakta haliyle deride D vitamini sentezide azalmaktadır. Kış mevsimi dışında D vitamin eksikliğinin sebepleri olabilen bazı özel durumlar da mevcuttur bunlar:

• Yaşlılık: Hem güneşe yeterince maruz kalmamak hem de deride vitamin D salınımının azalması
• Koyu Renk Cildi Olanlar: Derideki melanin pigmentinin fazlalığı güneşin derideki vitamin D sentezini olumsuz etkiler, örneğin Vitamin D eksikliği zencilerde daha çok olur.
• Şişmanlık: Vitamin D yağ dokusunda depolanan bir vitamin olduğu için şişman kişilerde daha çok eksiklik olur.
• Diyet: D vitamininden yana fakir beslenmek; her ne kadar D vitaminin ana kaynağı güneş olsada özellikle kış aylarında D vitamininden zengin gıdaların tüketilmemesi vitamin D eksikliğine neden olur.

D vitaminiden zengin gıdalar, samon, uskumru, ringa balığı gibi yağlı balıklar, balık yağı. Ayrıca karaciğer, yumurta sarısı, süt, tereyağı ve peynirde de daha az miktarda Vitamin D bulunur.

Bağırsaklardan Sindirim ve Emilim Problemleri

D vitamini eksikliğine neden olabilen bazı bağırsaklardan sindirim ve emilim problemleri şunlardır;

• Böbrek Hastalıkları; Böbrek hastalıkları D vitami emilimini olumsuz etkileyebilir.
• Karaciğer Hastalıkları; Sadece anne sütüyle beslenen bebekler: anne sütünde D vitamin olmadığı için anne sütü alan bebeklerin mutlaka günlük D vitaminin dışardan alaması gerekir.
• Hamile ve Emziren Anneler; Bu dönemdeki kadınlarda D vitamini emilimi azalabilir.
• Güneş Koruyucular: güneşin cildimiz için en olumsuz etkilerinden biri kontrolsüz ve uzun süreli maruz kalma sonucunda cilt kanserine neden olmasıdır. 15 ve üzerindeki faktörlü güneş kremleri derimizde Vitamin D sentezini %95 ve üzerinde engellerler. Dolaysıyla dışarıda bulunsak bile eğer güneş kremi kullandıysak derimize temas eden güneşteki UVB ışınları bloke olduğu için D vitamin sentez edilemez.

Sara ilaçları, kortizon içeren ilaçlar ve kolesterol ilaçları gibi bazı İlaç Kullanımları D vitamini emilimini olumsuz etkileyebilir.

D Vitamini Eksikliği Olmaması için Yapılacaklar

Yaz mevsiminde ve güneşli günlerde mümkün olduğunca vitamin D depolamak. Deride D vitamin sentezleyen ışınlar UVB ışınlarıdır. Işınların en dik olduğu saatler yani öğlen saatleri çok ödemlidir. Yine ışının direkt deriye temas etmesi gerekir. Pencere, araba camı, giysiler deriden UVB ışınlarının vitamin B sentezini engeller. Dolaysıyla kışın özellikle her gün saat 11 ile 15:00 arasında 20 - 25 dakikayı dışarıda en azından yüz ve eller güneşi görecek şekilde geçirmek gerekir. Havanın güneşli olduğu günlerde diz ve dirsekten aşağısında ki kısımlarında güneşle 20-25 dakika temas etmesi çok daha iyi olur. Ayrıca D vitamini eksikliği için öneriler uygulanabilir;

• Vitamin D açısından zengin somon, sardalya, uskumru, ringo balığı, lüfer, ton balığı gibi yağlı balıklar tüketin.
• Kışın her öğlen yarım saat güneşli ortamda açık havada bulunun.
• Vitamin D takviyeleri alın.

Özellikle D Vitamini Takviyesi Alması Gerekenler

Büyük, küçük, yaşlı genç, hemen herkesin Vitamin D vitamini seviyesine baktırarak eksiklik tespit edildiğinde mutlaka tedavi olması gerekir. Bazı gruplar özellikle risk grubunu oluşturur. D vitamini eksikliğinin tehlikeli olabileceği ve mutlaka giderilmesi gerektiği kişi grupları şunlardır;

• Küçük çocuklar
• Alerjisi olan çocuklar ve erişkinler
• Astımı olan çocuklar ve erişkinler
• Sürekli kemik ağrısı yaşayan kişiler
• Güneş görmeyen kapalı alanlarda yaşayan ve çalışan kişiler
• Bağırsaklarından yağ emilimi bozuk olan kişiler
• Karaciğer hastalığı olan kişiler
• Böbrek hastalığı olan kişiler
• Kemik erimesi olan kişiler
• 50 yaşın üzerindeki bireyler
• Hamileler ve emziren anneler

Bu kişilerde D vitamini eksikliği görülmesi durumunda hekimler tarafından D vitamini takviyesi önerilir.

D Vitamini Referans Aralıkları

Vitamin D eksikliğinin tanısını koymak çok kolay ve tedavisi de hem çok kolay hem de uygun fiyatlıdır. Bu nedenle büyük küçük, yaşlı genç herkese mümkünse senede bir kere özellikle her Kasım ayında bir kere vitamin D seviyesine bakılara ihtiyaç varsa doktor kontrolünde Vitamin D tedavisi almasını tavsiye ediyoruz.

D vitamini referans aralıkları şu şekilde sıralanabilir;

• <10 nglml altında olan D vitamini değeri ciddi eksiklik olarak tanımlanır.
• 10-25 nglml altında olan D vitamini değeri kişide D vitaminin eksik olduğu durumdur.
• 25-80 nglml olan D vitamini değeri kişide yeterli miktarda D vitamini olduğunu gösterir.

Bol güneşli ve bol D vitaminli günler.